ปริมาณวัสดุเพาะที่เหมาะสมต่อการให้ผลผลิตเห็ดกระด้างที่เพาะในถุงพลาสติก
Suitable Amount of Substrate for Producing Lentinus polychrous Lev. in Plastic Bag
อัจฉรา พยัพพานนท์ พิมพ์กานต์ อร่ามพงษ์พันธ์ และสมพงษ์ อังโขรัมย์
กรมวิชาการเกษตร
…………………………………..
บทคัดย่อ
เห็ดกระด้างหรือเห็ดบดเป็นเห็ดเมืองร้อน เจริญเป็นดอกได้ดีในอาหารขี้เลื่อย การเพาะเห็ดกระด้างให้ได้ผลตอบแทนสูง แนวทางหนึ่งคือปริมาณวัสดุหรือขนาดของก้อนอาหารที่เหมาะสมต่อการให้ผลผลิต จึงดำเนินการทดลองเพาะเห็ดกระด้างในขี้เลื่อยไม้ยางพาราผสมฟางข้าวสับ 20 เปอร์เซ็นต์ และอาหารเสริมที่บรรจุในถุงพลาสติกในปริมาณ 5 อัตรา คือ 300, 500, 700, 900 และ 1,100 กรัม/ถุง ผลการทดลองพบว่าช่วงเดือนพฤศจิกายน 2547-กรกฎาคม 2548 ปริมาณวัสดุเพาะทุกอัตราเส้นใยเจริญเต็มอาหารเพาะเลี้ยง 27.6, 35.6, 48, 56.4 และ 56.4 วัน ปริมาณวัสดุเพาะ 1,100 กรัม/ถุง ให้ผลผลิตสูงสุดคือ 77.574 กรัม/ถุง แตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติกับปริมาณ วัสดุเพาะ 300, 500, 700 และ 900 กรัม/ถุง ซึ่งให้ผลผลิตเฉลี่ย 41.64, 60.07, 57.43 และ 61.47 กรัม/ถุง ตามลำดับ และพบว่าเปอร์เซนต์ผลผลิตเฉลี่ยดอกเห็ดสดต่อน้ำหนักแห้งวัสดุเพาะ (%B.E.) จากน้ำหนักวัสดุเพาะ 300 กรัม ให้ผลผลิตดีที่สุดคือ 30.84% B.E. แตกต่างอย่างมีนัยสำคัญยิ่งทางสถิติกับเปอร์เซนต์ผลผลิตเฉลี่ยที่ได้จากน้ำหนักวัสดุเพาะ 500, 700, 900 และ 1,100 กรัม/ถุง ซึ่งให้ผลผลิต 26.69, 18.23, 15.21 และ 15.67 เปอร์เซ็นต์โดยลำดับ
ขนาดความกว้างของหมวกดอกและความยาวของก้านดอกที่เพาะด้วยวัสดุเพาะน้ำหนัก 1,100 กรัม มีขนาดกว้างและยาวกว่าและได้ดอกเห็ดจำนวน 17.86 และ16.42 ดอก/ถุง เมื่อเพาะด้วยวัสดุ 1,100 และ 500 กรัม ซึ่งสูงกว่าอย่างมีนัยสำคัญยิ่งทางสถิติกับที่ได้จากการเพาะด้วยวัสดุปริมาณ 300, 700 และ 900 กรัม/ถุง การปนเปื้อนจุลินทรีย์ในก้อนเชื้อเห็ดพบว่าขนาดถุง 300 กรัม ปนเปื้อนเพียง 0.6 เปอร์เซ็นต์ ส่วนก้อนเชื้อขนาด 500-1,100 กรัมมีการปนเปื้อน 1.2-1.8 เปอร์เซ็นต์
ในช่วงเดือนกรกฎาคม-กันยายน 2548 ขนาดวัสดุเพาะ 300, 500, 700, 900 และ 1,100 กรัม/ถุง เส้นใยเจริญเต็มอาหารเพาะ 19, 25, 29,34 และ 34.4 วัน ได้ผลผลิตเฉลี่ย 81.76, 89.34, 91.64, 85.14 และ 84.22 กรัม/ถุง ค่า B.E. ได้ 69.56, 39.71, 29.89, 21.02 และ 17.01% โดยลำดับอย่างมีความต่างทางสถิติ ขนาดของดอกไม่มีความต่างกัน ได้จำนวนดอก 18.24 และ 17.28 ดอก/ถุง เมื่อเพาะด้วยวัสดุปริมาณ 700 และ 500 กรัม/ถุง มากกว่าอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติกับการเพาะด้วยวัสดุปริมาณอื่นๆ การปนเปื้อนจุลินทรีย์ในก้อนเชื้อเห็ด พบว่าขนาดถุง 700, 300 กรัม ปนเปื้อน 6.39-8.15% ส่วนขนาด 500, 900 และ 1,100 กรัม ปนเปื้อน 1.5, 1.37 และ 1.05% โดยลำดับ
รหัส 03-01-47-2101-01
ตารางที่7 เปรียบเทียบผลผลิตเฉลี่ยดอกเห็ดกระด้างสดต่อน้ำหนักแห้งวัสดุเพาะ (%B.E.) เมื่อเพาะด้วยวัสดุในถุงขนาดน้ำหนักต่างๆ และในช่วงเวลาทีต่างกัน
|
ขนาดถุง (กรัม)
|
ผลผลิตเฉลี่ยดอกเห็ดกระด้างสดต่อน้ำหนักแห้งวัสดุเพาะ (%B.E.)
|
|
เมษายน-กรกฎาคม 2547
|
เมษายน-กรกฎาคม 2548
|
กรกฎาคม –กันยายน 2548
|
|
300
|
26.94 a
|
30.844 a
|
69.56 a
|
|
500
|
19.34 b
|
26.698 b
|
39.71 b
|
|
700
|
16.56 c
|
18.234 c
|
29.89 c
|
|
900
|
14.76 c
|
15.212 c
|
21.01 c
|
|
1100
|
10.92 c
|
15.67 c
|
17.01 c
|
|
CV (%)
|
9
|
12
|
6
|
ตารางที่ 8 จำนวนครั้งต่อการออกดอก ของเห็ดกระด้างที่เพาะในถุงพลาสติกขนาดน้ำหนักต่างๆ
|
น้ำหนักถุง (กรัม)
|
จำนวนครั้ง
|
รวม
|
|
|
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
|
|
300 Count
|
5
|
2
|
25
|
39
|
61
|
16
|
2
|
150
|
|
(%) within treatment
|
3.3%
|
1.3%
|
16.7%
|
26.0%
|
40.7%
|
10.7%
|
1.3%
|
100.0%
|
|
500 Count
|
0
|
3
|
11
|
50
|
64
|
19
|
3
|
150
|
|
(%) within treatment
|
0%
|
2.0%
|
7.3%
|
33.3%
|
42.7%
|
12.7%
|
2.0%
|
100.0%
|
|
700 Count
|
0
|
1
|
18
|
53
|
63
|
14
|
1
|
150
|
|
(%) within treatment
|
0%
|
7%
|
12.0%
|
35.3%
|
42.0%
|
9.3%
|
7%
|
100.0%
|
|
900 Count
|
2
|
7
|
27
|
58
|
42
|
13
|
1
|
150
|
|
(%) within treatment
|
1.3%
|
4.7%
|
18.0%
|
38.7%
|
28.0%
|
8.7%
|
7%
|
100.0%
|
|
1,100 Count
|
0
|
1
|
11
|
49
|
60
|
23
|
6
|
150
|
|
(%) within treatment
|
0%
|
7%
|
7.3%
|
32.7%
|
40.0%
|
15.3%
|
4.0%
|
100.0%
|
|
รวม Count
|
7
|
14
|
92
|
249
|
290
|
85
|
13
|
750
|
|
(%) within treatment
|
9%
|
1.9%
|
12.3%
|
33.2%
|
38.7%
|
11.3%
|
1.7%
|
100.0%
|
ค่า c2 = 55.018 ค่า Asymp. Sig = 0.000 แสดงว่า ปริมาณวัสดุเพาะในถุงพลาสติกขนาดต่างๆ มีความสัมพันธ์กับจำนวนครั้งในการเกิดดอกเห็ดกระด้าง
